Yunanca spasticus (çekmek) kelimesinden türetilen spastisite, adalelerin aşırı derecede kasılması, sertleşmesi ve istem dışı spazmların oluşmasıdır. Spastisitenin, hafif sertlikten aşırı kontrol edilemeyen kasılmalara kadar uzanan geniş bir aralığı vardır
Spastisite, beyin veya omurilikteki hasar nedeniyle kasların kasılmasını engelleyen yolların etkilenmesi nedeni ile oluşur. Spastisiteyi beyin ve omurilik kaynaklı spastisite diye ikiye ayırabiliriz
Spastisitenin en sık görüldüğü hastalıklar;
• İnme
• Omurilik hastalıkları
• Serebral palsi
• Travmatik beyin hasarı
• Multiple skleroz
Spastisite eklemlerde hareket bozukluklarına ve kontraktüre (sabit eklem kısıtlılığı) yol açarak deformitelere (şekil bozukluğu) neden olur.
Kalça kaslarındaki kasılma kişisel bakımı zorlaştırarak genital ve makat bölgesindeki enfeksiyonların ve yine bu bölgedeki bası yaralarına yatkınlığın artmasına neden olur.
Ayaklarda ve ayak parmaklardaki spastisite yere basmayı ve adım atmayı zorlaştırarak dengenin bozulmasına, düşme riskinin artmasına, ayakta nasırlaşma ve ayakkabı kullanımının zorlaşmasına neden olur.
Omuz, dirsek, elbileği kaslarındaki spastisite ile hasta günlük yaşamında tam bağımlı hale gelir. Kişisel bakımını yapamaz, transferlerinde yardım almak zorundadır.
Spastisite tedavisi, hastaların tedavi gereksinimi farklı düzeylerde olacağı için her hastaya yönelik ayrı bir program olarak uygulanmalıdır. Yani hastanın günlük yaşamındaki gereksinimleri, işlevselliği ve şikayetleri çok önemlidir.
Hasta ve hasta yakınlarının spastisite ile ilgili günlük yaşamlarında zorlandıkları foksiyonlar öğrenilerek hedef olarak bu fonksiyona yönelik tedavi seçilmelidir.
Hasta bir fizik tedavi ve rehabilitasyon doktoru tarafından değerlendirilmeli, hasta için tedavi hedefleri belirlenip hasta ve hasta yakınlarına tedavi ile varılacak nokta anlatılarak bilgilendir
Hastanın spastisitesini arttıran durumlar belirlenmeli, tedavi edilmelidir.
Tedavinin ana basamağı germe egzersizleri ve eklem hareket açıklığı egzersizleridir. Hareketsizliğe bağlı kas boyunda kısalma olur. Egzersizler kas katılığını azaltmak, kasın boyunu uzatmak ve ağrıyı azaltmak için yapılır.
Kuvvetlendirme egzersizleri; belirli bir dirence karşı kası çalıştırır. Hastaların fonksiyonel durumlarını arttırdığı bildirilmiştir.
Elektrik stimülasyonu tedavisi yapılır.
