Bel Fıtığı
Bel ağrısının en sık ve en önemli nedenlerinden olan bel fıtığı, omurlar arasındaki disk yapısının zorlanma, ağır bir yük kaldırma gibi aktiviteler sonrasında etrafındaki liflerin yırtılarak disk içi yapının (nükleus pulposus) sinir kanalına doğru çıkıntı yapmasıdır.
Bel fıtığı kimlerde görülür ?
Bel fıtığı 30-50 yaşları arasında sık görülür. Hareketsiz bir iş ve hayat tarzı olmak, ofis ortamında uzun süreli sabit oturarak çalışmak, ağır yük kaldırmayı gerektirecek işlerde çalışmak, fazla kilolu olmak, bilinçsiz spor yapmak, yanlış oturuş ve duruş bozukluğu, uzun süreli otomobil kullanmak bel fıtığı gelişmesi açısından risk faktörleridir. Bu risk faktörleri bir insanın günlük yaşantısında ne kadar çoksa o kişide bel fıtığı gelişme riski o kadar yüksektir.
Bel fıtığının belirti ve bulguları nelerdir?
Bel fıtığının en sık görülen belirtisi bel ağrısıdır. Bel fıtığına bağlı ağrılar genellikle şiddetlidir ve kişinin ağrı kesici alması gerekebilir. Hastalar çoğu kez, önceden beri var olan hafif bel ağrılarının bir zorlanma ile arttığını ve bacaklarına yayıldığını ifade ederler. Oturma ile ya da sırt üstü uzanma ile ağrılar azalır. Ayakta durma ve yürüme ile ağrıların şiddeti artar. Fıtıklaşan disk kendisine komşu sinir yapılarına temas ettiğinde bel bölgesinde lokalize olan ağrılar bacak bölgesine doğru yayılım gösterir. Halk arasında “siyatik” olarak bilinen sinir kökü ağrıları, genellikle L5 ve S1 omurga seviyelerinde meydana gelen fıtığın siyatik sinire temas etmesi sonucu görülür. Siyatik tablosunda, bel bölgesinde lokalize ağrı belden başlayıp, bacak arka yüzünden topuk bölgesine kadar yayılım gösterir. Ağrının dağılımı siyatik sinir boyunca olduğu için siyatalji diye tanımlanır. Ağrı ile birlikte hasta bacaklarında uyuşma, karıncalanma, kuvvetsizlik ve incelmeden yakınabilir. Hastalarda bel hareketleri genellikle ağrılıdır. Bel fıtığı her zaman yukarıdaki belirtilere neden olmaz. Bazen rutin kontrol amaçlı doktora giden hastalarda, bel bölgesinde herhangi bir ağrı şikayeti olmayan kişilerde de bel fıtığı tespit edilebilir.
Bel fıtığı teşhisi nasıl konulur ?
Bel ve bacak ağrısı yakınmaların olan hastaların yapılan fizik muayenesinde hekim tarafından disk hernisi olabileceği düşülüyor ise, bel bölgesini ayrıntılı olarak görüntüleyebilen manyetik rezonans (MRG) gibi görüntüleme yöntemleri istenir. MRG’da tespit edilen disk hernisi ,klinik muayene bulguları ile uyumlu ise sinir testi olan EMG yapılmaya gerek yoktur. Ancak MRG da görülen disk hernisi ile klinik muayene bulguları uyumlu değil ise sinir testi olan EMG tetkiki yapılmaya gerek duyulabilir. Yapılan fizik muayene ve MRG görüntüleme ile bel fıtığı teşhisi konulabilir.
Bel fıtığı nasıl tedavi edilir?
Bel fıtığı olan hastaların büyük bir bölümü konservatif tedavi adı verilen cerrahi dışı tedavi yöntemleri ( ilaç tedavisi, fizik tedavi ve egzersiz, lokal ya da bölgesel enjeksiyonlar) ile iyileşebilmektedir. Fizik muayenede nörolojik hasar bulguları olmayan ve MRG da sinir kökü basısı olmayan olgularda tedavi göreceli olarak daha kolaydır. Bu tür bel fıtıkları istirahat, ilaç tedavisi ve kısa süreli fizik tedavi ile hızlı bir şekilde iyileşir. Ağrının şiddetli olduğu akut dönemde ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar kullanılmaktadır. Ağrı nedeni ile hareketi kısıtlamak ve uzun süre istirahat etmek ağrının uzamasına neden olabilmektedir. Bu nedenle, omurga kırıkları ya da sinir basısı gibi ciddi sorunlar dışında birkaç günü aşan yatak istirahati önerilmemekte ve hastaların bir an önce aktif yaşama dönmeleri tercih edilmektedir.
Fizik muayenede nörolojik hasar bulguları olan ve MRG da sinir kökü basısı olan olgularda tedavi süresi daha uzun ve iyileşme daha zordur. İlaç tedavisi ve fizik tedavi ile kontrol altına alınamayan olgularda epidural sinir blokajı uygulanabilir. 6 aydan uzun süren ve konservatif tedaviden fayda görmeyen hastalarda, ayak bileğinde ani gelişen düşme olması, ilerleyici kuvvet kaybı olması ve idrar kaçırma gibi durumlarda mutlaka cerrahi konsültasyon istenmelidir.
Bel fıtığı basit bir tedavi ile iyileşebilecek iken, biliçsizce yapılan uygulamalar sonucu ameliyatlık hale gelmiş, daha da kötüsü felç kalmış hastalar vardır. Basit bir tedavi ile geçebilecek bel fıtığını komplike bir hale getirmeden, en iyi şekilde tedavi edebilmek için doğru teşhis çok önemlidir. Bunun için bel fıtığı teşhisi konulan hastanın ilgili uzman hekim tarafından değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi oldukça önemlidir.
Bel fıtığı olanların dikkat etmesi gerekenler;
Otururken belinizin boşlukta kalmamasına dikkat ediniz. Gerekirse sert bir yastıkla destekleyiniz.
Ağır yük kaldırmayın. Kaldırmanız gerekiyorsa yükü dengeli dağıtmak için uygun pozisyonu belirleyin.
Yerden bir şey alırken belinizi bükerek eğilmek yerine dizlerinizi bükerek çömelin.
Yatağınızın çok yumuşak olmamasına dikkat edin ve yüzüstü yatmayın.
Masa başında uzun süreli çalışmalarda her yarım saatte bir ayağa kalkarak esneme hareketleri yapın.
Bel bölgesindeki kasları güçlendiren egzersizleri düzenli olarak yapınız.
Kendi kendinize ilaç kullanmayınız. Ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçların sık kullanımı bazı yan etkilere yol açabilir.
Beliniz ağrıdığında tüm gün yatarak dinlenmek yerine hareket etmeye çalışın. Ağrılar sırasında uzun süre hareketsiz kalmak bu ağrıların daha sık tekrar etmesine neden olur.
Ağrı arttığında bölgeye sıcak ya da soğuk kompres uygulayabilirsiniz.
Fazla kilolarınızdan kurtulun. Her fazla kilo omurgaya ve fıtığa binen yükü arttırmaktadır.
