Dizde Kireçlenme
Kireçlenme veya artroz diz eklem kıkırdağının parlak ve pürüzsüz yapısının bozulması ve eklemin fonksiyonlarının bozulmasıdır. Kireçlenen dizde ağrı başlar. Zaman içinde eklem hareketleri kısıtlanır ve kireçlenme ilerledikçe bacaklar eğrilmeye başlar. Günlük hayatımızda pek çok harekete bağlı olarak diz eklemi çok fazla kullanıldığı ve vücut yükünü taşıyan eklemlerimizden biri olduğu için kireçlenme olasılığı da fazladır.
Dizde kireçlenme nasıl olur?
Diz ekleminin osteoartrozu başka bir hastalığa bağlı olmadan yaşlanma süreci ile beraber görülebileceği gibi çeşitli romatizmal hastalıklar (romatoid artrit v.b), travma sonrasında eklem kıkırdağının bozulması (post travmatik artrit) ve eklemi oluşturan kemiklerde kemik içi hücrelerin çeşitli nedenlerle ölmesi neticesinde (osteonekroz) oluşabilir.
Dizde kireçlenmenin belirtileri nelerdir?
Kireçlenmede hastalar öncelikle ağrıdan yakınırlar. Genellike ağrı yavaş yavaş başlar ve zamanla artarak devam eder. Bazen ani ağrı atakları da oluşabilir. Eklemde sertlik ve şişme görülebilir. Dizin bükülmesinde ve tam olarak açılmasında hastalar güçlük çeker. Eklem hareket açıklığı azalır. Uzun süre hareketsizlikten sonra ağrı ve şişlik şikayetleri genellikle daha çok artar. Yürüme, çömelme ve merdiven çıkma ağrıyı en çok artttıran hareketlerdir. Dizdeki ağrı genelde eklemde güçsüzlük ve içten gelen bir sızı şeklinde ifade edilir. Bazen dizde kilitlenme ve ağrıyla birlikte ses veya çıtırtı hissi alınabilir. Ağrıyla birlikte hastaların hayat standartı düşmeye başlar. Hastalar önce uzun yürüyüşler gibi aktivitelerini azaltır. Zamanla hastalar alışveriş, dost ziyaretlerini yaparken zorlanmaya başlar. En ileri dönemlerde hastalar zorunlu ihtiyaçlarını bile güçlükle giderirler.
Dizde kireçlenmenin tanısı nasıl konulur ?
Dizde artroz (kireçlenme) klinik muayene ve direkt grafi ile kolaylıkla teşhis edilebilir. Direkt grafide diz ekleminde açısal deformite varlığı, eklem aralığında daralma ve kireçlenmeye bağlı gelişen kemik çıkıntıları artroz tanısını destekleyen radyolojik bulgulardır. Direkt grafide ayrıca artrozun radyolojik evrelemesi de yapılarak, artrozun şiddeti tespit edilebilir. Bunun için ayakta çekilen stress grafiler yeterli olmaktadır.
Dizde kireçlenme nasıl tedavi edilir?
Hastanın ağrısını geçiren ve hayat standartını düzelten en basit tedavi en doğru tedavidir. Dizde kireçlenmesi olan hastaların ideal kilolarına inmesi dize binen yükleri azalttığından hem hastalığın ilerlemesini azaltır hem de uygulanan tedavi yöntemlerinin etkinliğini ve süresini arttırır. Egzersiz ve düzenli yürüyüş önemlidir. Yürüme sırasında ve sonrasında ağrı yapmayan mesafeler hastalar için ideal yürüme mesafesidir.Ağrının olması durumunda, yürüyüşe daha fazla devam edilmemeli ve diz zorlanmamalıdır. Salon bisikletleri etkili bir egzersiz aletidir. Bisiklet pedalının oturma yerinin önünde olduğu modellerin seçilmesi hem daha ileri yaşlarda da kullanma olanağı verir hem de bel sorunları olasılığını azaltır. İlaç tedavisinde ilk seçenek basit ağrı kesici ilaçlardır. Parasetamol ilk tercih edilebilecek analjeziktir. Dizde şişme ve ısı artışı yoksa dizde kireçlenmesi olan hastalar kaplıcalardan ve sıcak uygulamalardan fayda görürler. Ağrının azaltılması ve kıkırdak onarıcı etkilerinden dolayı glukozamin ve kondroitin preparatları tedavide kullanılabilir. Yine eklem içi kayganlaştırıcı sıvı enjeksiyonları -hyoluronik asit- tedavi seçenekleri arasındadır. Hyoluronik asit eklemi oluşturan kemiklerin yumuşak bir biçimde diğeri üzerinden kaymasını ve eklem yük aktarımı sırasında şok absorbsiyonu sağlar. Dizde şişlik ve ısı artışı olan durumlarda şişliğin ve ağrının kontrolünü sağlamak için eklem içi kortizon enjeksiyonu yapılabilir. İleri evre kireçlenmelerde yılda en fazla 2-3 kez uygulanan kortizon, hastaların ağrılarını geçici süre ile kontrol edebilir. Dizde intraartiküler ozon, PRP tedavisi ve proloterapi tedavileri diğer tedavi seçenekleri arasında yer almaktadır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon kireçlenmelerin başlangıç ve orta evrelerinde çok etkili olabilir. Ancak ilerleyen aşamalarda fizik tedavinin etkisi azalır. Diğer tedavi yöntemlerine cevap vermeyen ileri evre diz kireçlenmeleri diz protezi ile tedavi edilir.
Dizde kireçlenmesi olan hastaların dikkat etmesi gerekenler:
Dizlerinizi zorlanma, aşınma ve yırtılmalardan, özellikle de taşımaları gereken yükten koruduğunuzda diz ağrılarınız azalır.
Aşırı kiloluysanız, birkaç kilo vermeye çalışın.
Uzun süre diz çökmek, dizde zorlanamaya neden olur. Uzun süreli çömelmelerden sakının.
Egzersiz öncesi 5 dakika süreyle ısınma hareketleri yapın. Uygun ayakkabılar ile spor yapın. Egzersiz yoğunluğunda ani artışlar, yüklenmeler yapmayın.
Dizinize aşırı yük bindiren egzersizlerden uzak durun. Dizinizde ağrıya neden olan hareketleri yapmayın.
Düzenli bacak egzersizleri ile diz çevresi kasları güçlendirerek, eklemler üzerine binen yükü azaltabilirsiniz. Kas gücünün artması dizi travmalara karşı da koruyacaktır.
